Noordhollands dagblad 7 mei 2013

Met vriendinnen in Oostenrijk

Journalist Melchert Leguyt schreef dit artikel over het boek

• Zaandamse schrijft nostalgisch boekje
• Familieverhalen uit de vorige eeuw
• Nederlandse mannen zijn geen echte kerels

Nederlandse mannen? Dat zijn geen echte kerels. Nee. Dan de Russen dat zijn pas mannen van stavast. Het was de stellige overtuiging van Aukje Visser, struise Friezin, cafébaas, getalenteerd biljarter en liefhebber van borrel en sigaret. De al lang overleden grootmoeder van de Zaanse Aukje R. Dragtstra en de hoofdpersoon in haar verhaal ”Geen echte kerels”. Aukje Dragtstra(63) heeft schrijversbloed in haar aderen, al duurde het even voordat dit talent boven kwam drijven. In 2008 schreef ze haar eerste echte verhaal, maar daarna ging het hard. Ze heeft inmiddels tientallen vertellingen op papier gezet. Zonder uitzondering zijn het verhalen met een hoog nostalgisch gehalte. Over het zwembad van haar grootouders in het Friese Nijenholtpade, het café van opoe Aukje in Blesdijke, de getrouwde Canadese vrijer van haar verliefde tante Jel, de belevenissen van haar vader als chauffeur bij Wastora en haar eigen avonturen als melkbrigadier.

Dragtstra heeft 67 van die verhalen gebundeld tot het zelf uitgegeven boekje ”Geen echte kerels”met als ondertitel “familieverhalen uit de vorige eeuw”. De geschiedenis van de stoere grootmoeder Aukje Visser is het titelverhaal. Dragtstra schreef het naar aanleiding van een oproep in Vrij Nederland. Het thema was: “Wat heb je geërfd van je ouders of je voorouders”. Het inspireerde Aukje tot een verhaal over haar opoe, met wie ze behalve haarvoornaam heel wat karaktertrekken zegt gemeen te hebben. Net als haar grootmoeder houdt ze van uitgaan, reizen en een borreltje. Grootmoeder Visser werkte een groot deel van haar leven en was een geëmancipeerde vrouw. “”Ik had op het gebied van emancipatie geen voorvechters als Joke Smit en Hedy d'Áncona nodig. Ik had opoe Visser”, zegt Aukje.

De inmiddels gesloopte flat van de Vijfhoek

Ze mailde het verhaal aan Vrij Nederland, maar hoorde lange tijd niets en dacht er ook niet meer aan, totdat ze een reis ging maken naar Syrië en Jordanië. Op Schiphol kocht ze een Vrij Nederland en zag pas in het vliegtuig dat haar stuk geplaatst was. Het motiveerde haar meer te schrijven. “”In mijn familie zijn zoveel verhalen die op verjaardagen en bijeenkomsten worden opgehaald. Samen met mijn eigen jeugdherinneringen zijn ze een grote inspiratiebron. Ze wachtten erop om te worden opgeschreven”. Aukje Dragtstra groeide op in Steenwijk, maar op haar elfde verhuisde ze naar Zaandam, waar haar vader werk vond bij Bruynzeel. Het gezin kreeg een woning toegewezen in De Vijfhoek, maar daar wilde haar vader snel weg. “Hij zei dat dat het getto van de toekomst was. Via woningruil zijn we toen op de Jacob Rekstraat terecht gekomen”. De verhalen van Dragtstra zijn heel herkenbaar voor generatiegenoten en ouderen. Zij zullen zich bijvoorbeeld de BLO herinneren. Kinderen die vroeger niet mee konden komen op school gingen naar het Bijzonder Lager onderwijs. BLO’er was een scheldnaam, schrijft Dragtstra. “De BLO zat in hetzelfde gebouw, maar had een aparte ingang en een apart schoolplein. Kinderen die naar het bijzonder onderwijs moesten, huilden vaak hartverscheurend. Ze kregen voor de rest van hun leven een stempel op hun voorhoofd”. 

Bij de Wastorabus

Aukje voert regelmatig haar vader op. Vader Dragtstra kwam na zijn Bruynzeel-tijd in dienst bij Wastora. Hij bewonderde de broers Klaas en Cees Molenaar, de oprichters van het bedrijf en was een groot fan van het door Wastora gesponsorde AZ. Zijn taak was om kapotte apparaten voor reparatie naar de leverancier te brengen.

In de vakanties nam hij zijn kleinzoon Stefan de zoon van Aukje mee. Hij zat naast opa in de Wastora-bus. Vader Dragtstra stelde hem bij de bedrijven altijd voor als het Kleine Molenaartje en voegde daar aan toe: “Hij moet het bedrijf jong leren kennen en onderaan beginnen”.

De site Dichtbij besteedde ook aandacht aan het boek. Lees hieronder verder.

Nederlandse mannen? Die vond opoe maar niks, die versloeg ze met biljarten. Ze was al dik in de zeventig toen ze in de jaren zestig van de vorige eeuw een rondreis door Rusland maakte. Hiervan was haar het meest bijgebleven dat er zulke mooie kerels woonden.

De overige verhalen in het boek, hebben allemaal een groot nostalgisch gehalte. Want welke oudere was vroeger niet lid van de Melkbrigade? Je moest drie bekers melk per dag drinken en dat nauwkeurig in een logboek bijhouden. Als het boekje vol was, stuurde je het naar het Zuivelbureau en dan was je officieel melkbrigadiertje en kreeg je een embleem om op je jas of vestje te naaien.

Aukje is geboren in Steenwijk, in de kop van Overijssel en een aantal verhalen spelen zich daar af. Ze vertelt ook over het zwembad, dat haar grootouders in de jaren dertig in Friesland hadden opgericht. Daarnaast voert ze regelmatig haar vader op.

Ze beschrijft zijn belevenissen als chauffeur in de oorlog, waarbij hij onderduikers meesmokkelde van Amsterdam naar Friesland. Na de oorlog moest hij als dienstplichtig soldaat naar Java in Indonesië. Begin jaren zestig had haar vader werk gevonden bij Bruynzeel. Het gezin Dragtstra verhuisde naar de Jacob Rekstraat in Zaandam.

Later ging hij als chauffeur bij Wastora werken, waar hij een geweldige tijd had, tot hij een jaar voor zijn pensionering van de bus werd gehaald. Veel verhalen zijn universeel en herkenbaar voor generatiegenoten van Aukje. Zo vertelt ze ook over de eerste Donald Duck, de bonte avonden in de jaren vijftig en de opkomst van de televisie.

Het boek is inmiddels niet meer verkrijgbaar.