Geertje Pel-Groot

Voor het huis aan de Prins Hendrikstraat.

Geertje Pel-Groot woonde met haar man en kinderen aan de Prins Hendrikstraat 139  in Zaandam. Ze waren lid van de Zaandamse Werkgemeenschap van Quakers en Doopsgezinden. Na het bombardement op Rotterdam aan het begin van de oorlog verleenden ze opvang aan de kinderen uit die plaats.

Wijbrand Pel was eigenaar van de ouwelfabriek Zaano. Hij stierf in maart 1942 en Geertje bleef achter met hun vier kinderen. Kort hierna nam Geertje de Joodse baby Marion, ook wel Map genoemd, in huis. De vader van het meisje was gevlucht naar Zwitserland en de moeder zat in een concentratiekamp.

Geertje met Marion.

Schuin tegenover het gezin Pel in de Prins Hendrikstraat woonde op nummer 130 politieman Hendrik van der Kraan. Hij was werkzaam bij het bureau Joodsche Zaken van de Sicherheitsdienst in Amsterdam en een berucht Jodenjager.

In februari 1944 werd Geertruida Pel-Groot gesommeerd om met het kindje op het bureau van de Sicherheitsdienst te verschijnen.

Geertje gaat met Marion in de kinderwagen en haar dochter Trijnie naar de Zaandammerboot aan het Vissershop. Op de Zuiddijk nemen ze afscheid. Geertje gaat alleen naar Amsterdam. Dochter Trijntje wandelde met Marion in de wagen naar Koog aan de Zaan. Daar wilde ze de baby onderbrengen bij kennissen. Maar in dat gezin was al een Joods kind opgenomen.

Concentratiekamp Vught

Trijntje liep vervolgens terug naar Zaandam en bracht het meisje naar het echtpaar Keijzer aan de Westzanerdijk 143 in Zaandam. Hier verbleef ze enkele maanden. Tegen het einde van de oorlog vond Marion onderdak bij de familie Brand in de Amsterdamse Jordaan.

Mevrouw Pel-Groot meldde zich bij de Sicherheitsdienst in Amsterdam en werd in het concentratiekamp in Vught ondergebracht. Vanwege Dolle dinsdag op 5 september 1944 werd ze naar Duitsland vervoerd en kwam niet terug.

Haar kinderen, die na de arrestatie niets meer van haar hadden vernomen, hebben aangenomen, dat zij voorjaar 1945 op 56-jarige leeftijd werd vergast in Ravensbrück.

Yad Vashem monument in Israël

Geertje Pel had de mogelijkheid onder te duiken, maar dat wilde ze niet. Ze zou hiermee mogelijk haar kinderen en andere mensen in gevaar brengen.

Marion en haar ouders hebben de oorlog overleefd. Op één tante na is haar hele verdere familie vergast. Marion werd met haar ouders herenigd.

Ze kende haar vader en moeder natuurlijk niet, toen ze haar kwamen halen. Vooral haar moeder was getraumatiseerd door haar oorlogservaringen.

Het werd Marion regelmatig duidelijk gemaakt dat ze blij moest zijn dat ze leefde en dat een vrouw haar leven had gegeven om het hare te redden. In haar pubertijd hoorde ze pas het hele verhaal. Het gezin Swaab emigreerde na de oorlog naar de Verenigde Staten.

Als twintiger keerde Marion terug naar Nederland. Ze trouwde, kreeg vier kinderen en bouwde een succesvolle carrière op in de mode-industrie.

In 2012 deed ze bij Yad Vashem in Israël een aanvraag om Geertruida Pel te eren als 'Rechtvaardige onder de Volkeren'. Het Yad Vashem-instituut besloot om niet alleen Geertruida (Geertje), maar ook haar dochter Trijntje dit eerbetoon toe te kennen. De uitreiking vond plaats in het Zaans Museum op 27 januari 2013.

Aan de Doopsgezinde kerk aan de Westzijde in Zaandam is een maquette geplaatst ter nagedachtenis aan Geertje Pel-Groot.

Een gegeven leven

Paroolverslaggever Hanneloes Pen schreef over deze moedige vrouw het boek: “Een gegeven leven”, dat in april 2014 uitkwam. Aan de basis van haar boek ligt een documentaire van Monumenten Spreken

De foto's heb ik overgenomen van de online Zaanse nieuwssite De Orkaan, Van Monumenten Spreken en Tracesofwar.